Нүүдэлчин монголчуудын зан заншил, ёс журам, түүх соёл дундаршгүй арвин. Бидний өвөг дээдэс архи болон сархад ундааг идээ будааны дээж хэмээн эрхэмлэн дээдэлсээр ирсэн бөгөөд үүнтэй холбогдуулан сэржим өргөх нарийн дэг журамтай билээ. Ингээд сэржим өргөх нарийн дэгээс мэдээлэл бэлтгэлээ.
Сэржим өргөхдөө баруун гарын ядам хуруугаар хоёр болон гурван удаа өргөнө. Учир нь:
-Хөх тэнгэр амгалан байг
-Хөрст дэлхий амгалан байг
-Хүн амьтан амгалан байг гэсэн утгатай юм.
Ядам хуруугаар өргөдгийн учир нь гарын таван хуруун дотроос болох болохгүй юманд хүрдэггүй хамгийн цэвэр юм. Яагаад ядам гэж нэрлэдэг юм гэвэл:
“Монголын нөлөө бүхий том ноёдыг манжийн хаан урьжээ. Урихдаа Чингисийн удмын дээд ноёдыг устгая гэсэн далд санаатай байсан юмсанж. Том хүлээн авалт хийж бүгдэд нь эрдэнийн хаш хундагатай архи барьжээ. Тэр нь бүгд хортой байж. Сэжиг авахуулахгүйн тулд хорыг тэр дороо үхэхээргүй удаан үйлчилгээтэй, янз бүрээр найруулсан байсныг Ядам түшмэл мэдэнгүүтээ:
Дээдсийг дагаж ирснийх юу билээ, би нэг хүртчихье гээд хундгаа тосчээ. Хийгээд өгөхөөр нь хуруугаа дүрээд сэржим өргөтөл хуруу нь хувхай цайж мах нь шувтраад яс нь гозойгоод үлджээ. Ингэж Монголын ноёдыг аварсан Ядам түшмэлийн нэрээр нэрлэсэн юм” гэдэг домог яриа байдаг.
Ардын домгоос…
